جوان آنلاین: سی و یک سال از شهادت سید مرتضی آوینی می‌گذرد، ولی همچنان نظرات و دیدگاه‌های فلسفی و هنری او مورد اشاره و تأکید دوستان و علاقه‌مندانش است و نگاه اشراقی این هنرمند به سینما بار‌ها و بار‌ها بازخوانی شده و همچنان می‌درخشد. نکته‌ای که بنیاد حفظ آثار نیز در بیانیه‌ای که به بهانه سی و یکمین سالگرد شهادت آوینی منتشر کرده، به آن پرداخته و نوشته‌است: «آوینی مثل اکثریت مردم، معتقد به باور‌های دینی و انقلابی، ملی و معنوی بود و همین رویکرد موجب ماندگاری تلاش‌ها و فعالیت‌های او در حوزه فرهنگ و هنر در جامعه اسلامی شد.»
سی و یک سال پیش، بیستم فروردین ماه و در منطقه عملیاتی فکه، سید مرتضی آوینی به شهادت رسید و از سوی رهبر انقلاب به سید شهیدان اهل قلم ملقب شد. بعد از این اتفاقاً به یاد این هنرمند و هنرآفرین انقلابی، ۲۰ فروردین به روز هنر انقلاب اسلامی نامگذاری شد. طی سی‌و‌یک سالی که از شهادت آوینی گذشته، مطالب و صحبت‌های زیادی از سوی دوستان واقعی او و کسانی که اصرار دارند خودشان را دوست آوینی بخوانند، در رسانه‌های متنوع چاپ و منتشر شده و تقریباً تمام خاطرات آن‌ها به انتها رسیده‌است.
همه کسانی که آوینی را دیده یا خوانده‌اند، می‌دانند که سید شهیدان اهل قلم وجوه شخصیتی متنوعی داشت تا جایی که نگاه اشراقی‌اش را در وجه سینمایی و هنری درآمیخته بود و اصلاً برای همین بود که نقدها، نوشته‌ها و آثارش در مورد آثار سینمایی در کنار مستند ماندگار «روایت فتح» برجسته‌تر از شقوق دیگر زندگی حرفه‌ای‌اش بوده و هست. بسیاری از دوستان و آشنایان قدیمی وقتی می‌خواهند در مورد شهید آوینی حرفی یا خاطره‌ای نقل کنند، اکثراً سراغ همین بخش شخصیتی او یعنی هنر و سینما می‌روند؛ نظرات و مقالاتی که امروزه در قالب مجموعه کتاب «آینه جادو» و کتاب «تماشاگه راز» که شامل مجموعه گفت‌وگوها، یادداشت‌ها، نقد فیلم‌ها و مقالات سید شهیدان اهل قلم درباره سینمای دفاع مقدس است، منتشر شده‌اند.
جای خالی مربی
بهروز افخمی، کارگردان سینما یکی از فیلمسازانی است که نقد ستایش‌آمیز آوینی بر فیلم «عروس» او در ذهن همه علاقه‌مندان سینما ماندگار است، وقتی می‌خواهد از آوینی حرف بزند سراغ تأثیر‌گذاری سید شهیدان اهل قلم بر سینما می‌رود و می‌گوید: «اصلی‌ترین نکته‌ای که باعث می‌شود غیبت سید مرتضی بیشتر احساس شود، این است که او مربی بزرگی بود.»
افخمی در توضیح تعریف شهید سید مرتضی آوینی از سینما می‌گوید: «شهید آوینی تعریفی از سینما نداشت و در آن سطح و ساحتی که بود، خیلی قائل به تعریف نبود. او بیش از آنچه به نظر می‌آمد، اهل فلسفه و اهل فن بود و به تدریج این مسئله معلوم شد. سید مرتضی به لحاظ فلسفی آدم سنگینی است و مستند او را به عنوان مستند اشراقی می‌شناسند. رفتن به سمت حقیقت اشیا با تعریف به سمت فلسفه تحلیلی جور درنمی‌آید و بیشتر این آدم‌ها به دنبال کشف هستند نه تعریف کردن. اصل گرایش سید مرتضی همان چیزی است که در فلسفه غرب از آن به عنوان پدیدارشناسی یاد می‌کنند.»
کارگردان سریال خاطره‌انگیز «کوچک جنگلی» در ادامه می‌افزاید: «سینما روشی برای نزدیک‌شدن به حقیقت اشیا است. ما باید به این شیوه عادت و آن را کشف کنیم و مناسب هر دوران باید بدانیم این شیوه چه تغییراتی می‌کند. سیدمرتضی روی این مسئله مسلط بود. او به بچه‌هایش می‌گفت سراغ خود چیزها در جبهه بروید، نه پیش‌فرضی از چیزها. تفاوت بارز «روایت فتح» با دیگر مستند‌های جبهه نیز در همین بود.»
افخمی در رابطه با نیاز جامعه امروز به مرام شهید آوینی خاطر نشان می‌کند: «جای خالی مرتضی بیشتر احساس می‌شود، چراکه او به عنوان مربی برای بچه‌هایش بود و آن‌ها را پرورش می‌داد و بدون او نمی‌توان این کار را انجام داد. بعضی‌ها حضور بهنگام در دوران خودشان دارند و نمی‌توان شیوه‌شان را خشک کرد و به عنوان ایدئولوژی استفاده کرد. ایراد آن‌هایی که سید مرتضی را مال خود کردند، این است که به نوشته‌های شهید آوینی به عنوان ایدئولوژی نگاه می‌کنند. او مثل کسی که به یک وضعیت عکس‌العمل زنده نشان می‌دهد، رفتار کرد و با او نمی‌توان این کار را کرد.»
آوینی، سالک مستمر
اکبر نبوی یکی از چهره‌های شناخته‌شده برای دوستداران سینما و اهالی رسانه است که در طول سال‌های گذشته تقریباً هر ساله در گفتگو با رسانه‌های مختلف خاطرات یا صحبت‌هایی در مورد شهید آوینی مطرح می‌کند. نبوی در مورد نظر آوینی پیرامون دو وجه هنر و رسانه سینما می‌گوید: «نزد یک حکیم مسلمان اندیشمند مثل آوینی، هنر باید به کشف حقیقت کمک کند. رسانه به کشف واقعیت کمک می‌کند و واقعیت و حقیقت با هم تفاوت زیادی دارند. هنر باید به بروز آزادی از خود کمک کند. یکی از تأکیدات اساسی شهید آوینی دریدن حجاب‌های مختلف است. اولین این حجاب‌ها، حجاب تکنیک است. آزادی از حجاب خود برای آوینی مهم بود و هنر باید به این مسئله کمک کند. هنری که به کشف حقیقت کمک می‌کند، باید به این مسئله بپردازد که ما به آزادی از خودمان برسیم.»
او در ادامه با اشاره به اینکه هنری که نزد مرتضی است و از آن خاستگاه به سینما نگاه می‌کند، هنر قدسی است، می‌افزاید: «او یک سالک مستمر بود. کسی که سالک مستمر است با کسی که سلوک ندارد، متفاوت است. آثار مستند شهید آوینی در «روایت فتح» به روایت نظربازانه نزدیک می‌شود و می‌تواند به شاخص و پایه روایت ملی ما نزدیک شود. انسان نظرباز یعنی کسی که تشرف حضور پیدا کرده‌است. در مجموع آوینی در «روایت فتح» مشق‌های اولیه نظربازی خودش را می‌کند.».
اما تنها اتفاق خبری در مورد سی و یکمین سالگرد شهادت هنرمند متعهد و انقلابی سید شهیدان اهل قلم شهید «سید مرتضی آوینی»، بیانیه‌ای است که بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس منتشر کرده‌است.
در بخشی از این بیانیه آمده‌است: «تفاوت و تمایز شهید آوینی با دیگر اهالی اندیشه و هنر و قلم و بیان را باید در مردمی بودن او دید، آوینی مثل اکثریت مردم، معتقد به باور‌های دینی و انقلابی، ملی و معنوی بود و همین رویکرد موجب ماندگاری تلاش‌ها و فعالیت‌های او در حوزه فرهنگ و هنر در جامعه اسلامی شد.»
این بیانیه بر اهتمام جامعه هنری کشور به دغدغه‌های او در خطر ترویج فرهنگ و هنر غربی و لزوم بازخوانی و به کارگیری رویکرد‌ها و سبک‌های منحصر به فرد آن هنرمند متعهد برای تولید محصولات و پاسخ به نیاز‌های امروز کشور در حوزه هنر و ادبیات به ویژه فیلمسازی در گام دوم انقلاب تأکید دارد.
از مدرسه آمدم تلوزيون روشن بود تکرار ر"وایت فتح" ، چه زیبا و جذاب سخن می گفت چه استعاره‌ها ی بجا و دل انگیز ی، به یکباره چهره زیبای حاج قاسم از میان سحنان شهید آوینی به قاب قلبم نشست .خوشبحال شهیدان 
